Historia rywalizacji o Puchar Polski piłkarzy ręcznych liczy przeszło sześć dekad. To, po współzawodnictwie w o mistrzostwo Polski, najważniejsze wydarzenie w krajowej piłce ręcznej grupującej na starcie drużyny klubowe.
Przez lata zmieniała się formuła rozgrywek o Puchar Polski. Pierwszy zwycięzca został wyłoniony, w roku 1959, po turnieju z udziałem czterech zespołów, w którym obowiązywał system – każdy gra z każdym. W efekcie Śląsk Wrocław wygrał …dzięki lepszemu bilansowi bramek. O inauguracyjnych rozgrywkach będzie jeszcze w dalszej części tekstu. Później triumfator został wyłaniany po jednym meczu finałowym, dwóch spotkaniach finałowych lub turnieju Final Four. Ta ostatnia forma, wzorowana na Lidze Mistrzów, dość często była rozgrywana w ostatnim dziesięcioleciu. W tym roku drużynę, która sięgnie po to trofeum, wyłoni jeden mecz, w Kaliszu. 30 maja o godz. 20:00 (transmisja w TVP Sport) na starcie staną zespoły Grupa Azoty SPR Tarnów i Łomża Vive Kielce.
Rywalizację panów w ostatnich latach zdominował właśnie klub z Kielc. Drużyna ze Świętokrzyskiego, występująca pod różnymi nazwami, w sumie aż szesnaście razy zdobywała Puchar Polski, w tym jedenastokrotnie z rzędu (2009-2020). Drugim zespołem, który ma imponujący dorobek jest Wisła Płock – 10 PP. Tuż za nimi znajduje się Śląsk Wrocław z siedmioma trofeami. W sumie trzynaście klubów męskich szczyci się zdobyciem Pucharu Polski, a trzy kolejne grały w finale.
Śląsk Wocław to pierwszy historyczny zdobywca Pucharu Polski. W roku 1959 rywalizowano o tę nagrodę pod nazwą Puchar ZPRP. Na starcie stanęło piętnaście drużyn, które podzielono na cztery grupy. Mecze odbywały się w Szczecinie, Gdańsku, Opolu i Poznaniu. Odpowiednio z każdej grupy do turnieju finałowego (30.01.01.02.1959) zakwalifikowały się zespoły: Zwierzynieckiego Kraków, Wybrzeża Gdańsk, AZS Katowice i Śląska Wrocław. Zgodnie z regulaminem trzydniowa batalia przewidywała mecze „każdy z każdym”.
Pierwsze miejsce i puchar zdobył Śląsk Wrocław, dzięki lepszemu bilansowi bramek, przed Wybrzeżem Gdańsk i AZS-em Katowice. Cała trójka na swoim koncie zanotowała po cztery punkty. Wrocławianie zawdzięczają zdobycie cennego trofeum głównie wysokiej wygranej z Wybrzeżem (21:10). Dziennikarz katowickiego „Sportu” donosił, iż „najlepszym zawodnikiem turnieju był bramkarz Śląska – Henryk Gąsior. Na drugim miejscu należałoby wymienić jego klubowego kolegę – Zbigniewa Mateńkę. Grał on świetnie, tak na lewym jak i prawym skrzydle, zdobył dla swych barw w sumie 20 bramek, co jest rekordem strzeleckim turnieju”.
Wyniki:
AZS Katowice – Zwierzyniecki Kraków 20:12, Śląsk Wrocław – Wybrzeże Gdańsk 21:10
Wybrzeże – Zwierzyniecki 27:9, AZS – Śląsk 8:7
Śląsk – Zwierzyniecki 23:9 i Wybrzeże – AZS 28:19
Tabela
1. Śląsk 4:2 51-27
2. Wybrzeże 4:2 65:49
3. AZS 4:2 47-47
4. Zwierzyniecki 0:6 30-70
ZDOBYWCY PUCHARU POLSKI – MĘŻCZYŹNI
1959 – ŚLĄSK WROCŁAW
1960 – SPARTA KATOWICE
1961 – NIE ROZGRYWANO
1962 – NIE ROZGRYWANO
1963 – NIE ROZGRYWANO
1964 – NIE ROZGRYWANO
1965 – ŚLĄSK WROCŁAW
1966 – SPÓJNIA GDAŃSK
1967 – NIE ROZGRYWANO
1968 – SPÓJNIA GDAŃSK
1969 – ŚLĄSK WROCŁAW
1970 – SPÓJNIA GDAŃSK
1971 – STAL MIELEC
1972 – GRUNWALD POZNAŃ
1973 – ANILANA ŁÓDŹ
1974 – NIE ROZGRYWANO
1975 – NIE ROZGRYWANO
1976 – ŚLĄSK WROCŁAW
1977 – ANILANA ŁÓDŹ
1978 – HUTNIK KRAKÓW
1979 – GRUNWALD POZNAŃ
1980 – GRUNWALD POZNAŃ
1981 – ŚLĄSK WROCŁAW
1982 – ŚLĄSK WROCŁAW
1983 – HUTNIK KRAKÓW
1984 – POGOŃ ZABRZE
1985 – KORONA KIELCE
1986 – HUTNIK KRAKÓW
1987 – POGOŃ SZCZECIN
1988 – POGOŃ ZABRZE
1989 – ŚLĄSK WROCŁAW
1990 – POGOŃ ZABRZE
1991 – NIE ROZGRYWANO
1992 – PETROCHEMIA PŁOCK
1993 – MKS ZAGŁĘBIE LUBIN
1994 – KS WARSZAWIANKA
1995 – PETROCHEMIA PŁOCK
1996 – PETROCHEMIA PŁOCK
1997 – PETROCHEMIA PŁOCK
1998 – PETROCHEMIA PŁOCK
1999 – PETROCHEMIA PŁOCK
2000 – KS STRZELEC-LIDER MARKET KIELCE
2001 – ORLEN SSA PŁOCK
2002 – KS WARSZAWIANKA
2003 – KS VIVE KIELCE
2004 – KS VIVE KIELCE
2005 – WISŁA PŁOCK SSA
2006 – KS VIVE KIELCE
2007 – WISŁA PŁOCK S.A.
2008 – WISŁA PŁOCK S.A.
2009 – KS VIVE KIELCE
2010 – KS VIVE TARGI KIELCE
2011 – KS VIVE TARGI KIELCE
2012 – KS VIVE TARGI KIELCE
2013 – KS VIVE TARGI KIELCE
2014 – KS VIVE TARGI KIELCE
2015 – VIVE TAURON KIELCE
2016 – VIVE TAURON KIELCE
2017 – VIVE TAURON KIELCE
2018 – PGE VIVE Kielce
2019 – PGE VIVE Kielce
2020 – Rozgrywek nie dokończono z powodu pandemii COVID-19.
